De Roep Van De Schettervogel

Het leven van Elise is zorgeloos. Haar grootste probleem is hoe ze de uren op school moet doorkomen. De rest van de dag brengt ze door in de liefdevolle nabijheid van de dienstmeid Beauty, of ronddwalend over het boerenterrein. Maar wanneer ze met haar moeder en stiefvader verhuist naar een woning op een groot boerenbedrijf, verandert alles. Ze merkt dat de zwarte arbeiders haar niet als een van hen zien. Voor het eerst wordt ze zich bewust van haar blanke huid, die om haar heen zit ‘als slecht passende kleren’.

De recente Zimbabwaanse geschiedenis van landonteigening vormt de achtergrond van De roep van de schettervogel. Zimbabwaanse blanke boeren worden met geweld van hun land verdreven. Het bieden van weerstand moeten ze soms met de dood bekopen. Volgens president Mugabe en zijn aanhangers moet het land dat in handen is van de blanke minderheid terug naar de zwarte bevolking.

De roep van de schettervogel is echter geen politieke roman. Het is het verhaal van een meisje op weg naar de volwassenheid. De ontwikkeling van Elise gaat hand in hand met de ontwikkeling van het land. Beiden zijn ze op zoek naar hun identiteit. Wanneer ben je een echte Zimbabwaan? Elise is in het land geboren. Haar moeder is er geboren. De geur van de zanderige gronden, de geluiden van de vele insecten, het is haar allemaal vertrouwd. De hekken en bewakers om het boerenterrein horen er gewoon bij, daar is niks vreemds aan. Tot Elise niet meer zo zeker van is van de blikken van de bewaker. Is dat minachting in zijn ogen? En de tuinman, waarom groet hij niet meer?

De druk van buiten neemt toe om het land te verlaten. Op een dag moeten ze kiezen of ze hun Britse of hun Zimbabwaanse paspoort willen houden. Het Britse paspoort is hun enige redmiddel om te kunnen ontsnappen als de situatie echt uit de hand loopt. Met het afstaan van het Zimbabwaanse paspoort wordt Elise officieel een vreemdeling in eigen land. Ze vraagt zich af hoe het zou zijn om ergens te wonen waar je niet constant op je hoede hoeft te zijn, niet over je schouder hoeft te kijken. ‘In Zimbabwe was Mugabe overal de schuld van. Buiten Zimbabwe waren sommige problemen misschien wel onze eigen schuld.’

Met kinderlijke nieuwsgierigheid en eerlijkheid beziet Elise zichzelf en de mensen om haar heen. Door de ogen van een opgroeiend meisje zien we hoe de volwassenen over de zwarten praten. Deze distantie maakt dat De roep van de schettervogel ondanks zijn thematiek niet zwaar wordt. Wel verontrustend, verwarrend, beangstigend. Maar steeds met de reflectie van een jong meisje die moedig en eigenzinnig de toekomst inkijkt. Elise staat overal tussenin. Ze is een meisje, maar lijkt op een jongen. Ze is jong, maar oud genoeg om te begrijpen wat er om haar heen gebeurt. Ze is blank, maar voelt zich niet Blank. Meanderend tussen verwachtingen, posities en meningen zoekt ze haar weg. Een weg die haar uiteindelijk zal leiden naar een vreemd, koud land.

In het Nederlands is de titel ‘De roep van de schettervogel’ wat curieus. Maar in het Engels is een schettervogel (de toerako) een ‘go-away bird’, een vertrekvogel. En dan valt de titel helemaal op zijn plaats.